Barandiaranen kaligrafia azterketa egin du Blanca Sedano grafologoak

Blanca Sedano grafologoak Jose Miguel Barandiaranen idazkera aztertu du bere egunerokoetatik abiatuz. Hala, nolabaiteko erradiografia egin dio ataundarrari, eta zenbait zertzelada azaldu zituen Onda Cero irratian martxoaren 18an.

Sedanok aipatu zuen garai ezberdinetako egunerokoak behatu dituela, eta argi ikusten dela Barandiaranen eboluzioa. Esaterako, 1917ko dokumentuak behatuta, “ikasitako kaligrafia erabiltzen zuen, garaikoa”, beste pertsona askok, esaterako irakasleek idazten zuten moduan egiten zuela, alegia. Horietan, “idazkera eskuin aldera okertzen da, gauzekiko balorazioetan afektuek eta sentimenduek eragiten baitzuten, beste pertsonekin kontaktua behar zuelako. Eta nahiz eta sinpatia ezaugarria ere ageri den, (makurra), ertz askodun formak ere ageri dira, zerra baten hortzen gisakoak; hala, bere ideiak irmoki defendatzeko jarreraren (ertzduna) eta flexibilitate momentuen arteko (kurboa) idazkera erdi-erztun bat ageri da”.

Denboran aurrera eginez, 1964tik 1975 ingurura aztertutako dokumentuetan nahiz eta hasierako ezaugarri batzuk mantendu, pertsonalagoa bilakatzen da idazteko modua arabarraren iritziz, eta modernoagoa da, “bera den modukoa azalduz”.

Kazetariak Sedanori galdetzen dio ea ikerketa honetatik ateratako ondorioak Barandiarani buruz biografoek diotenarekin bat egiten ote duten: “hainbat kasutan bai, esaterako, bere lan egiteko izpiritua ageri da, baita bere independentzia  nabarmena, edo ez zela beti izaera atsegineko pertsona ere, esaterako. Ez zuen bereizten nola sentitzen zen eta nola idazten zuen”.

Pare bat adibide

T  letra xeheak informazio aberatsa eta anitza eskaintzen du. Marra oso" luzeak "ageri dira, jakinmin handikoa eta pazientzia gutxikoa zela adieraziz, gauza guztiak momentuan amaituta ikusi nahi zituen. Eskuinerantz eta makilari lotuta: zintzotasunaren, erabakien eta iniziatiben seinale; eta nahiz eta marra horizontalen bat ageri - eztabaidaren batean konbentzituz gero besteen ideiak onartzen zituelako- gorako barrak behatzen dira, erantzun azkar eta bizkorrak baitziren ... "

D letra xehe ederra (erdiko eremuan elkartuta): irudimen sortzailea, grafologian “literatoaren” asmazio gisa deitua. Iraganarekin (doktrina, historia) lotutako ahalmen literario eta izpiritu intelektuala zeukan, irizpide ez-konbentzionalekoa. Hau da, kateak hautsi nahi zituen eta idazkera KALIGRAFIKOA deitzen dena ohiturak errepikatzea baldin bada, 1964tik 1975era bitarteko dokumentuetan aldaketa nabaritzen da, askeagoa.

Irratsaioa entzun (39.minututik aurrera)

Eusko Jaurlaritzan egin du urteko lehen patronatu bilera Fundazioak

Martxoaren 21ean egin zuen Jose Miguel de Barandiaran Fundazioko patronatuak 2019ko lehenengo bilera; Eusko Jaurlaritzan elkartu ziren kideak. Gasteizeraino bertaratu zirenak honakoak izan ziren: Mikel Aizpuru (EAEko Kultura Ondarearen Zuzendaria), Dori Lopez Jurio  (Nafarroako Kultura zuzendaria), Andoni Iturbe (Bizkaiko Kultura zuzendaria), Asier Rodriguez (Ataungo alkatea), Josemari Velez de Mendizabal (Eusko Ikaskuntza. Fundazioko presidentea), Arantza Cuesta (Eusko Ikaskuntza. Fundazioko idazkaria), Jexux Aizpurua  (Eusko Ikaskuntza), Susana Irigaray (Eusko Ikaskuntza) eta Zuriñe Velez de Mendizabal (Fundazioko idazkari teknikoa).

(Eusko Ikaskuntzako patronokide Jexux Aizpurua, Josemari Velez de Mendizabal eta Arantza Cuesta, Ataungo alkate Asier Rodriguezekin batera, Eusko Jaurlaritzaren atarian.)

Aizpuruk harrera egin zien bertaratutakoei eta mahaiaren bueltan eseritakoek hainbat gai izan zituzten hizpide; tartean, 2018ko kontuak onartu zituzten eta 2019ko aurrekontua onartu zuten Fundazioko patronokideek aho batez. Barandiaran Bekaren egoera ere hartu zen ahotan eta 2018an aurkeztutako '1,2,3 Barandiaran' egitasmoaren bigarren bideo-sorta ekoizketa lanak martxan daudela ere aipatu zen.

Barandiaran mugak gainditzen

Jakina da Jose Miguel Barandiaran Euskal Herrian ez ezik ezaguna izan zela gure mugetatik haratago ere; laster nabarmendu zen bere jardunagatik atzerrian, eta besteen artean, puntako mintegietan parte hartzera gonbidatua izan zen. Hainbat adibide jaso zituen Argitxu Camus Etchecoparek  'Europa, Barandiaran eta baloreak' mahai-inguruen harira 2016an landutako 'Barandiaran eta Europa' hitzaldian: Paris, Kolonia, Mainz, Munich, Leipzig, Berlin, Holanda, Akisgran...

Ingalaterraren kasuan, aipagarria da, esate baterako, duela ia mende bat, 1920 hamarkadan Londreseko Folklore Society-ko kide egin zela eta beranduago, 1946an, Londreseko Royal Anthropological Institute-ean sartu zela. Urte hartatik eta 1950 bitartean Londresen eta Oxforden antolatutako hainbat kongresutan hartu zuen parte ataundarrak.

Gaur egun ere Barandiaranek mugak gainditzen segitzen du, hark sortutako Eusko Folklore Urtekariak Euskal Herritik kanpo ere interesa pizten jarraitzen baitu, tartean, Londresko British Museumetik.

Barandiaranek bildutako bi ipuin 'Cuentos de Iberia' liburuan

Jose Miguel Barandiaranek bildu zituen bi ipuin kaleratu ditu Valentziako L'Encobert argitaletxeak Cuentos de Iberia (2018)  liburuan. Lamiak eta Hiru anaiak dira bi testuak, 1966an eta  1957an Eusko Folklore Urtekarian argitaratuak, hurrenez hurren.

Hizkuntza aniztasuna da nagusi Cuentos de Iberia argitalpenean. Izan ere, liburuan hainbat hizkuntzatako istorioak jasotzen dira, euskaraz eta gaztelaniaz gainera, galegoz, portugesez, asturiarrez, llionesez, extremadurarrez, araneraz, aragoieraz, katalanez, valentziarrez, balearrez, tabarkineraz eta romaniz idatzita dauden ipuinek osatzen dute liburua.

Barandiaranek bildutako kontakizun biak Rosalía de Castro, Leopoldo Alas Clarin edo Federiko García Lorca gisako autoreen beste ipuinekin batera publikatu dira.  Liburuko aurreneko orrietan irakur daitekeen bezala, "edozein zatiketa politiko, kultural eta historikoen gainetik ipuinek ama-hitzkuntza komun eskaintzen diote orokorrean jendarteari".