Oraintsuko Historiaurrean kokatutako ikerlana 2020ko Barandiaran Bekaren irabazle

Jose Miguel de Barandiaran Fundazioak Barandiaran Beka 2020 esleitu berri dio honako proiektuari: Oraintsuko Historiaurrea Iparraldeko Euskal Herrian: erabateko kronologia eta kultura-aldaketak (PreKronoa) [Prehistoria Reciente En El País Vasco Septentrional: Cronología Absoluta Y Cambios Culturales (PreCrono)]. Miriam Cubasek zuzendu eta Ángel Armendarizek, Jesús Tapiak, Izaro Quevedok eta Urko Santamariak osatzen dute ikerlana garatuko duen lantaldea.

2020ko Barandiaran Bekako proiektu irabazleari dagokionez epaimahaiak zehaztu du lantaldea izaera zabaleko pertsonez osatuta dagoela, dela adinagatik zein beraien lan ibilbideagatik ere. “Cubasek zuzendutako taldea izanda, gainera, ikerketaren emaitza ona bermatzen digu, bere lan arloan erreferentea baita. Bestalde, hautatu duten gaia gutxi ikertutakoa da, hain zuzen, Gipuzkoa eta Bizkaiko gertuko historiaurreari buruzko izango da”, gaineratu dute.

Guztira arkeologia arloarekin erlazionatutako 9 proposamen aurkeztu dira deialdira. Horiek baloratu dituen epaimahaiaren esanetan edizio honetako maila altua izan da. “Aurkezturiko zenbait proiektuk gai originala landu dute eta gainera, partehartzaileen aniztasuna ere aipagarria da”.

Miriam Cubas Morera

2020 urtean zehar garatu beharko duzue  ikerlana. 

Barandiaran Beka 2020ari esker garatuko dugu Oraintsuko historiaurrea Iparraldeko Euskal Herrian: erabateko kronologia eta kultura-aldaketak (Prekronoa) ikerlana, zehatzago esateko, Bizkaian eta Gipuzkoan oinarrituko gara. Ezagunak diren aztarnategietan zentratuko da ikerketa, esaterako, hilobi haitzuloetan. XX. Mendean zehar giza aztarnak -askotan kopuru handian--agertu izan diren hainbat  kobazulo aztertu eta induskatu ziren eta horiek Oraintsuko Historiaurreari lotu izan zaizkie orokorrean. Proiektu honek aztarnategi horien kronologia zehaztu nahi du horietako haitzulo batzuetan dokumentatutako hildakoen datazioa eginez. Era berean, hildako horien analisi isotopikoa egingo da batez ere ze elikagai jan zuten  jakiteko eta beraien dietaren baliabide nagusiak zeintzuk ziren zehazteko.

Zertan oinarrituko zarete eta zer espero duzue aurkitzea?
Bizkaia eta Gipuzkoako hilobi-haitzulo esanguratsuenak aukeratuko ditugu bertako hilotzak noiz hil ziren jakiteko eta hil ziren unean zer jaten zuten ezagutzeko. Proiektuarekin duela 7000 eta 3000 urte artean, ehorzketa toki gisa lurperatzeko haitzuloen erabileraren sistematizazioa ezartzea bilatzen dugu, ehorzketarako leku moduan gehien erabili ziren uneak zeintzuk izan ziren aztertuz.

Zein izango da erabiliko duzuen metodologia?
PreKronoak aztarnategi interesgarrienen eta giza aztarnak hoberen kontserbatzen diren tokien aukeraketa egingo du. Hortik abiatuz karbono 14aren bitartezko analisia egingo da, euren kronologia ezagutzeko. Hezurren kolagenoaren karbono eta nitrogeno isotopoak aztertuko dira, hala, heriotzaren unean kontsumitzen zituzten jaki nagusiak zeintzuk ziren jakiteko.

Zer adierazten du 2020ko Barandiaran Beka eskuratu izanak?
Euskal Herriko Historiaurrearentzat funtsezko proiektu bat garatzeko aukera eman digu Jose Miguel de Barandiaran Fundazioak emandako bekak. Kobazulo testuinguruan egiten ziren hilobiratzeak ezagunak dira arkeologiari dagokionez, baina haien kronologiaren eta gertuko Historiaurrean zehar izandako iraupenaren inguruan informazio gutxi dago. Barandiaran Bekak PreKrono ikerketa taldeari, hileta-gertakari horien inguruko azterketa sistematikoa garatzea ahalbidetuko dio.

Ixone Fenandez de Labastida da Jose Miguel de Barandiaran Fundazioko presidente berria

2019.10.30

Jose Miguel de Barandiaran Fundazioak presidente berria du 2019ko urriaren 25a ezkero: Ixone Fernandez de Labastida Medina (Gasteiz, 1979). Hala erabaki zuen Fundazioaren patronatua osatzen duten kideek Ataunen eginiko bileran eta azken zortzi urteetan  karguan aritu den Josemari Velez de Mendizabal Azkarraga ordezkatuko du modu horretan. Hala, postu horretan jardungo duen lehenengo emakumea da.

Eusko Ikaskuntzako ordezkariak Fundazioko patronatuan: Josemari Velez de Mendizabal, Ixone Fernandez de Labastida (lehendakaria), Arantza Cuesta eta Jexux Aizpurua (idazkaria).

Antropologian doktorea da Fernandez de Labastida, EHUko Balioen Filosofia eta Gizarte Antropologia Saileko irakaslea; Lan Harremanak eta Gizarte Langintza Fakultatean eskolak ematen ditu, Gizarte Langintza graduan ez ezik, baita Gizarte Antropologia masterrean ere. Fakultate bereko Praktika Curricularrak eta Kooperaziorako praktiken Dekanordea da.

“Hein handi batean Barandiarani esker naiz Antropologoa. Gogoratzen dut txikitan nola ikusten nuen ETBn agertzen zenean eta horrek markatu ninduen”, adierazi zien bertaratutakoei Fundazioko presidente hautatu berriak. “Prest nago Barandiaranen ildoari jarraitzeko, ikerketa eta zabalkundea bultzatuz eta Eusko-Folklore aldizkariari eremu akademikoan txertatuz, besteak beste”.

Gai ugari mahai gainean

Urriaren 25ean eginiko bileran ez zen soilik presidentea hautatu, Eusko Ikaskuntzako beste hiru kideek eta 2019an izandako hauteskundeen ondorioz, Foru Aldundietako, Ataungo Udaleko, Nafarroako ordezkariek ere kargua onartu baitzuten ere.

Sara Etxera bertaratutakoek, gainera, 2019ko jardunaldiaren berri jakin zuten, 2020ko Barandiaran Beka deialdia egitea onartu zen, Eusko Folklore Urtekariaz mintzatu eta urtea amaitu aurretik estreinatuko den 1,2,3 Barandiaran bideo sortaz aritu ziren, besteen artean.

**

(Ixone Fernandez de Labastidak Jose Miguel Barandiaran, euskal gizartea eta kultura gaia landu zuen Barandiaranen heriotzaren 25. urteurrenaren harira 2016an eginiko mahai-inguruetan)

Barandiaran Bilduma 20. zenbakira iritsi da

Jose Miguel de Barandiaran Fundazioak Barandiaran Bilduma kaleratzen du Barandiaran Bekaren emaitzak bertan jasoz. 2019ko urriaren 17an Arabako Foru Aldundiaren egoitzan Barandiaran Bildumaren 20. zenbakia aurkeztu da, Josu Ozaita eta Edurne Urrestarazu antropologoek 2017ko Barandiaran Beka irabazita eginiko “Arabako Errioxako Enokultura Sarea” ikerlana, hain zuzen. Arabako Foru Aldundiaren moldiztegian inprimatu da eta jatorrizko euskarazko ikerlana jasotzeaz gainera, liburuxkak gaztelaniazko laburpen bat ere badu amaieran.

Inmaculada Sánchez Arbe Arabako Kultura Zuzendariak, ikerlanaren egileek eta Jose Miguel de Barandiaran Fundazioko presidente Josemari Velez de Mendizabal eta idazkari tekniko Zuriñe Velez de Mendizabalek hartu dute parte aurkezpenean.

Arabako Kultura Zuzendariaren eskutik hasi da aurkezpena. Arabako Errioxari eta ardoari hurbilpen bat egin eta ikerketaren helburuak ere aipatu ditu, eta Jose Miguel de Barandiaran Fundazioari horrelako ikerketak bultzatzea eskertuz.

Fundazioko presidentearen txanda izan da ostean, eta ikerketa honek Fundazioan mugarri bat ipintzen duela aipatu du. Gaineratu du itxaropentsua dela, gainera, horrelako gai baten inguruko ikerlanak bi gaztek egin izana eta gainera, euskaraz.

Bi autoreek, bestalde, ikerketaz hitz egin dute: “2016ko abenduan jakin genuen beka eman zigutela. Urruti ikusten dugu, baina albistea pozez jaso eta ikerketari gogoz heldu geniola gogoan dugu. Biok gipuzkoarrak izanda, geografikoki hain urruti ez, baina bizimoduz nahiko desberdina den euskal zonalde batean aritzeko aukera izan dugu Arabako Errioxan. Oso ibilbide polita izan da, leku eta jende ona ezagutzera ahalbidetu gaituena. Bertakoen testigantzak jaso ditugu eta gure hausnarketekin josita, liburuak ikerketaren bilketa interesgarria eta aberatsa egiten duela uste dugu”. 

Horrez gainera,” Barandiaran Bekari esker antropologo sentitu gara, eta animoa izan da antropologia bidean jarraitzeko”, gaineratu zuten.

Barandiaran Bildumaren 20. zenbakia Jose Miguel de Barandiaran Fundazioaren bidez eskura daiteke, 15 eurotan.

Hiri antropologia aztergai Eusko Folklore Urtekariaren 53. zenbakian

Kalean da Eusko Folklore Urtekariaren 53. zenbakia eta oraingoan ere Jose Miguel de Barandiaran Fundazioak sustatzen duen aldizkari zientifikoak hainbat kolaboratzaile aditurekin kontatu du berau osatzeko.

Hiru ataletan dago banatuta, gai nagusia 'Hiri antropologia' izanik. Aldizkariko zuzendari Abel Ariznabarreta Zuberok adierazi bezala, "azken hamarkadetan gurean ere garatzen joan den hiri antropologiak (ikerketak, jardunaldiak, argitalpenak...) ez du ordea toki handirik izan orain arte Eusko Folklore Urtekariaren orrialdeetan: euskal hiriei buruzko lanak nekez aurkitzen ditugu". Horrek bultzatuta hartu zuen gaia lantzeko erabakia erredakzio batzordeak.

Bestalde, Eusko Folklore Urtekaria kolaborazio libreez ere osatzen da eta aldizkaria borobiltzeko hirugarren eta azken atalari dagokionez, liburu-laburpen bat irakurri daiteke.

Azal deigarria

Eusko Folklore Urtekariaren azken zenbakietan bezalaxe, 53.aren azalaren diseinua Patricia Aresté Espík egin du, oraingoan Aimar Elortza Gorrotxategiren argazkiak baliatuta. Emaitzak gai nagusira gerturatzen gaitu lehenengo begiratutik.

53. zenbakiko gaiak

Hiri antropologia
Etnografia ibliliz. Ibilbide generikoak Donostian zehar. Miren Urquijo Arregui
Poder y potencia en la ciudad: cuidado, participación y defensa comunitaria. Igor Ahedo Gurrutxaga
Bilboko auzo ertzetako 'zauriak' interpretatzen. Muga-espazioen transformazio urbanoa eta eraldaketa estetikoaren eraginak. Isusko Vivas Ziarrusta
Une anthropologie de la citoyenneté basque. Pour une étude des processus de subjectivation et de construction des collectifs en Euskal Herria. Thomas Pierre-Hiraboure Mathey-Cardonnel
Open your sormena! Euskara eta hiria. Mugak eta aukerak.  Xabier Aierdi Urraza

Ekarpenak
Registro y transmisión del patrimonio inmaterial: deep-learning y polvo estelar. Urkiri Salaberria Gracia
Las asociaciones taurinas en Álava: la afición a los toros.  Montserrat Ocio Vallejo

Liburu-laburpena
Joxemiel Barandiaran eta biok . Jaione Apalategi Begiristain; Jokin Apalategi Begiristain